در افسانه ایلیاد اثر هومر، آژاکس (Ajax) نام پسر (Telamon) است. آوازه قدرت و شجاعت او چون یک جنگجوی بزرگ یونانی در همه‌جا پیچیده بود. او همیشه یک تبر بزرگ و یک سپر بزرگتر با خود حمل میکرد. این سلاح‌ها به او در جنگ با جنگجویان تروا باری می‌رساندند. علاوه بر این نام جالب و جذابی هم داشت.
نام آژاکس از این رو تا این حد جالب است که در افسانه ایلیاد بیش از یکبار به‌کار برده شده است. همچون آژاکس پسر تلمون، یک آژاکس دیگر که شهرت کمتری دارد نیز در بین جنگجویان تروا دیده می‌شود. نام آژاکس از آن زمان تاکنون بارها استفاده شده است.
آژاکس نام کشتی جنگی بریتانیا بود که در نبرد River Plate در جنگ جهانی دوم شرکت داشت. آژاکس نام فضاپیمایی در فیلم سینمایی Flash Gordon نیز میباشد. نام آژاکس دست کم در چهار مدل اتومبیل، دو شرکت ضبط موسیقی، یک تیم فوتبال هلندی و یک بازی پر زدوخورد کامپیوتری به کار برده شده است. زمانی مسئولین شرکت Colgate-Palmolive به دنبال یک نام تجاری جالب برای دسته‌ای از محصولات شوینده خانگی خود بودند، آنها نام آژاکس را برگزیدند.
آژاکس از آن دسته کلماتی است که میتوان برای ایجاد تصویر سحرآمیزی از قدرت و توانایی به آنها تکیه کرد. کلماتی چون Excelsior و Excalibur هم از این دسته‌اند. شاید وجود حرف X در ترکیب با یک عبارت نشأت گرفته از اساطیر برای جذاب کردن یک کلمه کفایت می‌کند.
در دنیای وب که آکنده از اسمای عجیب شده است، می‌شد پیش‌بینی کرد که دیر یا زود نام آژاکس هم بالاخره در این میان سر بر می‌آورد.
ماجرای جسی جیمز گرت
جسی جیمز گرت (Jesse James Garrett) یک معمار اطلاعات، نویسنده و شریک در بنیانگذاری شرکت Adaptive Path در سن فرانسیسکو بود. در فوریه 2005، وی یک مقاله در سایت وب شرکت Adaptive Path باعنوان آژاکس : نگرش جدیدی بر برنامه‌های کاربردی تحت وب منتشر ساخت.
در این مقاله، گرت برای تشریح تکنیک‌هایی که در سبک جدید برنامه‌های کاربردی تحت‌وب مورد استفاده قرار می‌گرفتند، برای اولین بار نام آژاکس (Ajax) را ابداع نمود. در آن زمان Google Suggest و Google Map دو ابزار مبتنی بر مرورگری بودند که می‌توانستند این نوع تعامل و واکنش‌پذیری که معمولا در برنامه‌های کاربردی رومیزی (Desktop) استفاده می‌گردد را نشان دهند. اما تا قبل از آن مقاله گرت هیچ نام خاصی وجود نداشت که بتوان برای تکنولوژی‌هایی که این برنامه‌ها را تا این حد جالب توجه کرده بودند، به‌کار برد.
هنگامی که این مقاله در ابتدا در سایت وب Adaptive Path پدیدار گشت، تمامی حروف کلمه AJAX با حروف بزرگ نوشته شده بودند. این مساله از آنجا نشأت کی‌گرفت که در اصل قرار بود این کلمه به عنوان مخففی برای Asynchronous JavaScript and XML به‌کار برده شود. حروف اول این عبارت در کنار هم اسم ساده و جالب جنگجوی مورد علاقه ما در جنگ تروا را ترسیم می‌نمایند، با این وجود تاثیر این کلمات در توصیف تکنولوژی‌های مورد بحث چندان زیاد نیست.
این گفته درست است که بیشتر گونه‌های جدید برنامه‌های کاربردی وی غیر همزمان (Asynchronous) می‌باشند. به عبارت دیگر، تعاملات در پشت صحنه و بدون درگیر نگاه‌داشتن مرورگر روی می‌دهند. امام غیرهمزمان بود در آژاکس اجباری نیست. به راحتی میتوانید یک تعامل را همزمان تعیین نمایید.
به‌ویژه، وجود حرف X در این عبارت گمراه‌کننده است. این حرف بر الزامی‌بودن وجود XML در برنامه‌های آژاکس دلالت می‌کند، درحالی که چنین چیزی حقیقتا نادرست است. برای رعایت بی‌طرفی، باید بگویم که دلیل وجود حرف X کلمه XML است که در XMLHttpRequest به‌کار رفته است
- XMLHttpRequest تکنولوژی مرکزی مورد‌استفاده در بیشتر برنامه‌های آژاکس است - اما XMLHttpRequest چندان برای نام‌گذاری جالب و جذاب به‌نظر نمی‌رسد.
جسی جیمز گرت بعدا مقاله‌اش را به‌روز کرد و روشن ساخت که منظورش از Ajax یک مخفف نبوده است.
حتی اگر آژاکس را به‌عنوان یک مخفف به‌کار نبریم، این نام باز هم برای کنار هم قرار دادن گروهی از تکنولوژی‌ها در یک کلمه عالی است. البته این امر نتوانست از بروز خشم بسیاری از برنامه‌نویسان کهنه‌کار آن دوران جلوگیری نماید. آنها اعتراض می‌کردند که "این گفته‌ها چیز جدیدی نیست، ما سال‌ها این کار‌ها را انجام داده‌این و به آن اسکریپت‌نویسی از راه‌دور (Remote scripting) می‌گفتیم. آژاکس فقط یک اسم است که میان مردم مرسوم شده است."
با اینکه یک عبارت مخصوص حرفه‌ای‌های کامپیوتر همچون «اسکریپت‌نویسی از راه‌دور» هرگز جذابیت نام یک جنگجوی نبرد تروا را ندارد، اما در درون این مخالفت‌ها تند و تیز حقیقتی هم وجود داشت. هیچ‌یک از تکنولوژی‌های به‌کار رفته در آژاکس جدید نیستند. هیچ‌یک از آنها ویژه آژاکس ساخته نشد‌ه‌اند. با این وجود، این امر دلیلی برای کنار‌گذاشتن اصطلاح آژاکس نمیباشد.
کلمه آژاکس کوتاه است و برای توصیف یک روش قاعده‌مند خاص که از دسته‌ای از تکنولوژی‌ها سود می‌برد ساده و کارا است. این عبارت به توسعه‌دهندگان و استفاده‌کنندگان به‌طور یکسان اهمیت کارایی و طراحی در برنامه‌های کاربردی مدرن تحت‌وب را یاد‌آوری می‌نماید.
اما این سوال همچنان به‌قوت خود باقی است که معنا و مفهوم نام آژاکس چیست؟
این مقاله برگرفته شده از کتاب Bulletproof Ajax
نوشته جرمی کیت (Jeremy Keith)
ترجمه رضا ولی‌نژاد (انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد) میباشد.
برای خریداری این کتاب میتوانید به این سایت مراجعه کنید.
